Khi gia đình có người mang bệnh nặng, vì phải tập trung tất cả nguồn lực cho người bệnh cùng nhiều áp lực khác, thân nhân của họ dễ mắc các bệnh tâm thần.
Rối loạn tâm thần
BV Tâm thần TPHCM vừa
tiếp nhận bốn thành viên trong một gia đình mắc các chứng rối loạn về
tâm thần. Nguyên nhân khởi điểm là từ cậu con út 5 tuổi bị chứng rối
loạn cảm xúc.
 |
| Do gánh nặng kinh tế, người nghèo dễ bị rối loạn tâm thần khi có người thân mắc bệnh |
BS Trần Duy Tâm, Trưởng
phòng Kế hoạch tổng hợp, BVTâm thần TPHCM giải thích, do bệnh nhi không
hòa đồng với bạn bè, hung hăng và có biểu hiện tâm thần nên cha của
cháu cảm thấy xấu hổ với đồng nghiệp, hàng xóm. Riêng mẹ cháu, sau nhiều
ngày buồn bã cũng rơi vào trạng thái trầm cảm, còn cậu anh trai thì có
biểu hiện bực bội, lo âu. Các bác sĩ cho biết, trường hợp nhiều thành
viên mắc các chứng rối loạn tâm thần như trên là khá phổ biến.
Khảo sát “Phản ứng tâm
lý của 158 cha mẹ khi con bị rối loạn tâm thần” mới đây của BS Lê Thị
Hồng Nhung, Chủ nhiệm Bộ môn Tâm lý y học, Khoa Y, Đại học Quốc gia
TPHCM, cho thấy, khi nghe con mắc các bệnh nặng, mạn tính như: loạn
thần, chậm phát triển tâm thần, tự kỷ, rối loạn cảm xúc… hầu hết cha mẹ
đều có phản ứng tâm lý tiêu cực như: sốc, không tin vào sự thật và luôn
phủ nhận bệnh của con. Còn với những trường hợp chấp nhận sự thật con
mắc bệnh thì họ lại đau khổ, dằn vặt dẫn đến trầm cảm. Cũng có những bà
mẹ lại mặc cảm tội lỗi, đổ lỗi cho bản thân vì nghĩ do “nghiệp chướng
hoặc quả báo” của gia đình nên có ý định tự tử.
Mới đây hai BV nhi đồng
tại TPHCM đã phối hợp tìm hiểu “Thái độ của cha mẹ khi được thông báo
trẻ bị nhiễm HIV/AIDS” cho thấy, 14 người cha khi được báo tin con bệnh
đã có biểu hiện lo lắng và có hai người rơi vào trạng thái hốt hoảng.
Trong số 35 bà mẹ được báo tin thì có đến 19 trường hợp hết sức hốt
hoảng và có bốn người định tự tử. Một số bà mẹ có cảm giác tội lỗi với
gia đình, với chồng con nên họ không muốn bất kỳ người thân nào trong
gia đình biết con mình mắc bệnh.
“Thai phụ bực bội, cáu
gắt cũng có thể khiến một số ông chồng và con của họ bị trầm cảm. Hay
đơn giản, trẻ sơ sinh hay khóc về đêm, khiến những ông bố mất ngủ và khó
chịu, nhất là người mới làm cha lần đầu. Từ đó, rất dễ dẫn đến trầm
cảm. Theo các thống kê trên thế giới, trong khi phụ nữ bị trầm cảm sau
sinh chiếm khoảng 24% thì kéo theo người chồng bị trầm cảm cũng chiếm từ
5 - 10%”, BS Lê Thị Thu Hà, Phó khoa Sản A, BV Từ Dũ TPHCM cho biết.
Thân nhân người bệnh chưa được quan tâm
BS Trần Duy Tâm nêu
thực tế, trong gia đình có người mắc bệnh mạn tính sẽ “lôi kéo” đến 70%
thành viên trong gia đình bị rối loạn stress, lo âu, trầm cảm kèm theo.
Tỷ lệ phụ nữ bị trầm cảm sẽ gấp đôi nam giới và những gia đình nghèo khó
sẽ dễ mắc bệnh hơn gia đình khá giả vì họ lo lắng về nguồn tài chính
chữa bệnh, bỏ công ăn việc làm chăm sóc người thân.
Ngoài ra, nguy cơ mắc
các bệnh tâm thần sẽ tăng ở những gia đình vốn ít dành thời gian để chia
sẻ những khó khăn cùng nhau. Và nếu lo lắng, căng thẳng quá mức sẽ dẫn
đến những rối loạn chuyển hóa và suy nhược cơ thể. Với những người đã
mắc bệnh mạn tính như: cao huyết áp, tim mạch, khi gặp thêm cú sốc người
thân bị bệnh thì bệnh của họ sẽ nặng hơn.
Riêng bệnh nhân bị ung
thư, khi nghe thông tin xấu sẽ khiến cơ thể sa sút, suy giảm miễn dịch,
tạo điều kiện cho khối u di căn nhanh hơn. Nếu như ở người bình thường
bị rối loạn lo âu chiếm 5% thì tỷ lệ này cao gấp 10 lần ở người mắc bệnh
ung thư. Còn với thai phụ, quá trình mang thai là thời kỳ dễ xảy ra
nhiều biến đổi tâm - sinh lý. Do đó, nếu thai phụ gặp những cú sốc, rất
dễ dẫn đến nguy cơ sẩy thai, sinh non.
 |
| Cần quan tâm đến tâm tư của người nhà bệnh nhân |
Theo BS Lê Thị Thu
Hà, để vượt qua những khó khăn thời kỳ hậu sản, các ông chồng cần chuẩn
bị thật tốt về mọi vấn đề như tài chính, kiến thức nuôi con nhỏ, biết
cách chăm sóc bản thân và vợ con. Đồng thời, phải tham gia sinh hoạt tập
thể, nghỉ ngơi đủ, tránh làm việc quá sức; nếu thấy mệt mỏi, mất ngủ
thường xuyên, nên đi khám bệnh. Ngược lại, nếu các ông chồng gây căng
thẳng trong gia đình thì thai phụ rất dễ trầm cảm. Một nghiên cứu gần
đây của BV Từ Dũ TPHCM cho thấy, có đến 12,5% phụ nữ bị trầm cảm sau khi
sảy thai. Và nguyên nhân sẩy thai có liên quan đến kinh tế khó khăn,
quan hệ vợ chồng diễn tiến xấu…
Các bác sĩ khuyến cáo,
khi gia đình có người mắc bệnh mang tính đột ngột (ung thư, bại liệt…)
hay những bệnh HIV/AIDS, tâm thần, nếu cảm thấy quá căng thẳng, các
thành viên trong gia đình nên đến bác sĩ tâm thần để được tư vấn. Riêng
bản thân người mắc bệnh phải được điều trị để tái hòa nhập cộng đồng,
giúp cho những người thân trong gia đình đỡ âu lo, bớt cảm thấy mặc cảm.
Thực tế, hiện nay, các bệnh viện tại Việt Nam
chưa có bác sĩ tâm lý để trấn an, trợ giúp tinh thần cho thân nhân
người bệnh. Thậm chí, họ rất khó khăn khi được gặp bác sĩ hỏi thăm về
diễn tiến bệnh của người nhà.
BS Trần Duy Tâm cho
biết, không ít bệnh nhân chới với khi người thân mắc bệnh nặng, họ đã tự
tìm đến các phòng khám tư, bệnh viện tâm thần để được trấn an. Tuy
nhiên, số lượng thân nhân bệnh nhân tự tìm đến bác sĩ để tư vấn còn rất
hạn chế. Bên cạnh đó, Việt Nam
ở giai đoạn đang phát triển, xã hội vẫn còn kỳ thị với bệnh tâm thần.
Trong khi ở các nước, khi bệnh nhân nhập viện dù bệnh nhẹ, bệnh viện
cũng sẽ tổ chức một ê kíp để tư vấn, chăm sóc sức khỏe cho cả gia đình
người bệnh nhằm “lên dây cót tinh thần”, tránh bị sốc nếu người bệnh khó
vượt qua bệnh tật.
Theo Thanh Khê
Phụ nữ online
