Chúng tôi đã tận thấy công nghệ làm miến tại những làng nghề vốn được coi là “nổi tiếng” Hà Nội như Cự Đà hay Dương Liễu và không khỏi rùng mình.
Bạ đâu sản xuất đấy
 |
| Nơi xay bột dong để làm miến chỉ cách cầu tiêu tự hoại chưa đầy 1m |
Làng Cự Đà có nghề làm
miến từ rất lâu, mùi miến ướt chua chua, khăn khẳn đã trở nên quá quen
thuộc với dân từ thuở họ mới chào đời. Đặt chân đến Cự Đà, khách lạ có
lẽ phải bịt mũi, nhưng với cư dân của làng thì… vô tư.
Miến được phơi khắp
nơi, xen kẽ ngay cạnh những rãnh nước thải đen ngòm, bốc mùi nồng nặc
của chính cơ sở sản xuất. Sự xuất hiện của tôi khi lân la hỏi vài em nhỏ
phơi miến đã thu hút sự chú ý của chị Nguyễn Thị H.
Chị H. nói: “Các anh mua miến trắng hay miến vàng, lấy bao nhiêu tấn, loại nào nhà em cũng có”.
Theo chân chị H.
chúng tôi bước vào căn nhà kiêm luôn xưởng sản xuất thấp lè tè và bẩn
thỉu, phía trên lợp phibro ximăng. Gọi là khu xưởng cho oai, thực chất
đây chỉ là một khoảng sân cũ được dựng lên bằng mấy chiếc cột sắt để che
mưa nắng.
Giữa xưởng là một chiếc
máy tráng miến cọc cạch và hoen rỉ được phủ bao tải dứa. Có lẽ, từ khi
mở xưởng đến nay, chưa bao giờ cỗ máy này được vệ sinh sạch sẽ.
Ngay bên cạnh là 6-7
chiếc bồn xi măng được quây tròn dùng làm bể lọc, bể nào cũng cáu bẩn
loang lổ vết bột. Dưới nền lõng bõng nước thải bốc mùi chua. Tại một góc
trong cùng là dăm người thợ đang lúi húi bó từng bó miến thành phẩm
ngay trên nền đất.
Nước để lọc bột dong được lấy lên từ chiếc ao tù ngay cạnh mặt đường
Thấy chúng tôi phàn nàn
về việc sản xuất miến mất vệ sinh, chị H. nói: “Các anh mua miến về để
buôn hay để ăn mà cẩn thận thế? Nhà đất ở đây chật, công việc lại lu bù,
không tận dụng như vậy thì biết sản xuất ở đâu?”.
Tôi cũng giật mình khi
nhận ra nơi tận dụng để chứa bột dong chính là toilet có cửa làm bằng
tấm lợp rách mà trước đó người ta vẫn vào đó và dội nước ào ào.
Phơi trên bãi rác, mồ mả
Quy trình để sản xuất
miến bắt đầu từ việc thu mua củ dong riềng. Thông thường, chủ cơ sở sản
xuất sẽ thu gom dong từ các đầu mối cung cấp và mang về xay lấy bột.
Những phên miến phơi cạnh đường xe lửa hứng đủ mọi thứ nước thải từ toilet của các đoàn tàu chạy qua
Nhiều làng nghề làm
miến đều chưa có nước sạch nên nước ngâm bột đều là nước ao tù. Nơi nào
khá lắm thì có nước giếng khoan. Củ dong lẫn đất cát được làm sạch tại
chỗ rồi đưa vào xay cho ra một thứ hỗn hợp bột-nước màu đen.
Thứ hỗn hợp đó sẽ được
ngâm trong bể xi măng lộ thiên ngoài trời cho bột lắng lại mà người ta
gọi là “lọc”. Sau vài lần “lọc” như vậy, bột sẽ bớt đen và được người ta
dùng xẻng đóng vào bao tải và chuyển vào xưởng để chế biến thành miến.
Sau khi đưa vào xưởng, bột lại một lần nữa được ngâm vào các bể xi măng nhỏ hơn. Lúc này bột bắt đầu qua công nghệ “làm đẹp”.
Chủ xưởng sẽ dùng một
loại nước đựng trong những chiếc can toàn chữ Trung Quốc bắt đầu múc ra
từng ca để pha với bột dong nhằm tạo màu. Tùy đầu mối yêu cầu màu gì thì
xưởng sản xuất sẽ đáp ứng màu đó.
 |
| Hoặc phơi trên các ngôi mộ ngoài bãi tha ma |
Sau khi pha xong hóa
chất, bột được đưa lên máy hấp và cán ra thành từng tấm khổ 70x150cm và
đưa lên phên nứa mang đi phơi gần đường sắt, thậm chí mồ mả ngay bờ kênh
nước thải, bãi rác (ở Cự Đà).
Khi các tấm miến đã se mặt, dân đưa về để cắt nhỏ thành sợi, phơi lại một lần nữa cho khô rồi mang đi tiêu thụ.
Toàn bộ quy trình sản xuất này, thợ làm miến vô tư dùng tay, chân, thậm chí đi cả giày dép lên chính đống miến thành phẩm.
Hằng ngày, hàng chục tấn miến được sản xuất bằng “công nghệ” như vậy vẫn được mang đi khắp mọi miền đất nước.
Theo Cẩm Nhi
Tiền phong
